ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿಯವರು ಬಸವಣ್ಣನ ಬಗ್ಗೆ ತಮ್ಮ ವಚನದಲ್ಲಿ ಅಭಿಪ್ರಾಯ

---

ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿಯವರ ವಚನ:

**“ನಂದಿ ದೇವಂಗೆ, ಖಳ ಸಿರಿಯಾಳಂಗೆ, ಲಿಂಗ ದಾಸಿಮಯ್ಯಂಗೆ, ಜಾಗರ ಬಸವಣ್ಣಂಗೆ, ಆದರಿಕೆಯ ಬಿಟ್ಟು ಜೂಜನಾಡರೆ ನಮ್ಮವರಂದು?

ಒಬ್ಬಂಗೆ ಮಗನ ರಪಣ, ಒಬ್ಬಂಗೆ ಸೀರೆಯ ರಪಣ, ಒಬ್ಬಂಗೆ ತನು ಮನ ಧನದ ರಪಣ.

ಮೂವರೂ ಮೂದಲಿಸಿ ಮುಕ್ಕಣ್ಣನ ಗೆಲಿದರು. ಎನ್ನ ದೇವ ಚೆನ್ನಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನಾ.”**

ಪದಾರ್ಥ / ವಿವರಣೆ:

1. “ನಂದಿ ದೇವಂಗೆ, ಖಳ ಸಿರಿಯಾಳಂಗೆ” → ನಂದಿ ದೇವ ಶರಣನು (ಅಂದು ಪ್ರಸಿದ್ಧ), ಖಳ ಸಿರಿಯಾಳ (ಅಲಂಕಾರ, ವೈಭವ, ಧನ) ದಾಸನಾದನು. ಅಂದರೆ ಆತನು ಧನಾಭಿಮಾನಕ್ಕೆ ಒಳಗಾದನು.

2. “ಲಿಂಗ ದಾಸಿಮಯ್ಯಂಗೆ” → ದಾಸಿಮಯ್ಯ ಶರಣನು, ಲಿಂಗಾಭಿಮಾನ (ನಾನು ಲಿಂಗವನ್ನು ಧರಿಸುತ್ತೇನೆ, ನಾನೇ ಲಿಂಗಧಾರಿ) ಎಂಬ ಅಹಂಕಾರಕ್ಕೆ ಬೀಳುವನು. ಆತನು ಭಕ್ತನಾದರೂ, ಅಹಂಕಾರದಲ್ಲಿ ಸಿಕ್ಕಿಬಿದ್ದನು.

3. “ಜಾಗರ ಬಸವಣ್ಣಂಗೆ” → ಬಸವಣ್ಣ (ಶರಣರ ನಾಯಕರಾಗಿದ್ದವರು), ಜಾಗರ = ರಾಜಕೀಯ, ಸಮಾಜ ಸುಧಾರಣೆಯ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿ, ಅದರಲ್ಲಿ ನೂರಾರು ಕಷ್ಟಗಳಿಗೆ ಸಿಕ್ಕಿಬಿಟ್ಟನು. ಆ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯಲ್ಲೇ ಮುಳುಗಿದನು.

4. “ಆದರಿಕೆಯ ಬಿಟ್ಟು ಜೂಜನಾಡರೆ ನಮ್ಮವರಂದು?” → ಇವರು ತಮಗೆ ಬಂದಾದರೆಯ (ದೈವಕೃಪೆಯ) ಬಿಟ್ಟು, ಮಾಯೆಯ ಜೂಜಾಟದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿದರೆ, ಇವರೆಲ್ಲರೂ ನಿಜವಾದ ಅಕ್ಕನ “ನಮ್ಮವರು” ಆಗಬಹುದೆ? ಅಂದರೆ – ನಿಜವಾದ ಶರಣರ ಮಾರ್ಗದಿಂದ ತಪ್ಪಿದವರು.

ಎರಡನೆಯ ಭಾಗ:

“ಒಬ್ಬಂಗೆ ಮಗನ ರಪಣ, ಒಬ್ಬಂಗೆ ಸೀರೆಯ ರಪಣ, ಒಬ್ಬಂಗೆ ತನು ಮನ ಧನದ ರಪಣ.”

* ಒಬ್ಬನು ಮಗನ ಕಾಳಜಿಯಲ್ಲಿ ಸಿಕ್ಕಿಬಿದ್ದನು.

* ಒಬ್ಬನು ಸ್ತ್ರೀ (ಸೀರೆಯ, ಕಾಮಾಸಕ್ತಿ) ಯಲ್ಲಿ ಬಿದ್ದನು.

* ಒಬ್ಬನು ತಾನು, ತನು-ಮನ-ಧನ – ಎಲ್ಲಾ ಸಂಪತ್ತು, ಅಹಂಕಾರದಲ್ಲಿ ಬಿದ್ದನು.

ಅಂದರೆ ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾಗಿ ಅವರವರ ದುರ್ಬಲತೆಯು ಅವರನ್ನು ಸೋಲಿಸಿತು.

ಅಂತಿಮ ಸಾಲು:

“ಮೂವರೂ ಮೂದಲಿಸಿ ಮುಕ್ಕಣ್ಣನ ಗೆಲಿದರು. ಎನ್ನ ದೇವ ಚೆನ್ನಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನಾ.”

* ಮೂವರನ್ನೂ (ಮೂರು ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಶರಣರನ್ನು) ಮಾಯೆ (ಮುಕ್ಕಣ್ಣು = ಮೂರನೇ ಕಣ್ಣು ಹೊಂದಿರುವ ಮಾಯಾ/ಅಜ್ಞಾನ) ಗೆದ್ದಿತು.

* ಆದರೆ ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿ ತನ್ನ ದೇವರಾದ ಚೆನ್ನಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನನಲ್ಲಿ ತಾನೇ ಅಸ್ಥಿರವಾಗಿ ನೆಲೆಸಿದ್ದಾಳೆ.

* ತಾನು ಮಾತ್ರ ಈ ಮಾಯೆಗೆ ತೊಡಗದೆ ದೇವನಲ್ಲೇ ಶರಣಾಗಿದ್ದಾಳೆ ಎಂದು ಹೇಳಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ.

ಸಾರಾಂಶ:

ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿ ಹೇಳುವುದು — ಅತಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧರಾದ ಶರಣರೂ ಸಹ ಧನ, ಸ್ತ್ರೀ, ಅಹಂಕಾರ, ಅಧಿಕಾರ ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಸಿಕ್ಕಿಬಿದ್ದರು. ಅವರನ್ನು ಮಾಯೆ ಜಯಿಸಿತು. ಆದರೆ ನಿಜವಾದ ಶರಣಾಗತಿಯ ಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿ, ಚೆನ್ನಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನನಲ್ಲಿ ಲೀನರಾದವನು ಮಾತ್ರವೇ ಮಾಯೆಗೆ ಸೋಲನುಭವಿಸದೆ ಜಯಶಾಲಿಯಾಗುತ್ತಾನೆ ಎಂದು ತೋರಿಸುತ್ತಾರೆ.

🙏 ಇದು ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿಯ ಧೈರ್ಯಮಯ, ನೇರವಾದ ವಚನ — ಶರಣರ ತಪ್ಪುಗಳನ್ನು ಕೂಡಾ ಮರೆಮಾಡದೆ ಬಿಚ್ಚಿಟ್ಟದ್ದು.

.

ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿಯವರು ಇಲ್ಲಿ ನೇರವಾಗಿ ಹೇಳುವುದೇನಂದರೆ –

* ಎಷ್ಟೇ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಶರಣರೂ ಆಗಲಿ,

* ಯಾರಾದರೂ ಮಗ–ಮನೆಮಕ್ಕಳ ಬಂಧನ, ಸೀರೆಯಾಸೆ–ಕಾಮಬಂಧನ, ಧನ–ಅಹಂಕಾರ, ಅಧಿಕಾರದ ಆಟಗಳಲ್ಲಿ ಸಿಕ್ಕಿಬಿಟ್ಟರೆ,

* ಅವರು ನಿಜವಾದ ಶರಣರಲ್ಲ, ಮಾಯೆಯ ಆಟಕ್ಕೆ ಬಲಿಯಾಗುತ್ತಾರೆ.

“ಮೂವರೂ ಮೂದಲಿಸಿ ಮುಕ್ಕಣ್ಣನ ಗೆಲಿದರು” – ಅಂದರೆ, ಆ ಮೂವರು ಪ್ರಸಿದ್ಧರೂ ಕೂಡ ಮಾಯೆಗೆ ಸೋತರು. ಆದರೆ ತಾನು ಮಾತ್ರ ಚೆನ್ನಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನನಲ್ಲಿ ಶರಣಾಗತಿಯಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಮಾಯೆಗೆ ಸೋಲಾಗಲಿಲ್ಲ ಎಂದು ಅಕ್ಕ ತಮ್ಮ ಆತ್ಮವಿಶ್ವಾಸವನ್ನು ಹೇಳಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ.

 “ಇನ್ನೊಂದು ದೃಷ್ಟಿಕೋನ” ನೋಡಬಹುದು.

1. ಪದರಥ (ಬಾಹ್ಯ ಅರ್ಥ)

ನಾನು ಈಗಾಗಲೇ ವಿವರಿಸಿದಂತೆ –

* ನಂದಿದೇವ, ದಾಸಿಮಯ್ಯ, ಬಸವಣ್ಣ ಮುಂತಾದ ಶರಣರೂ ತಮ್ಮ ತಮ್ಮ ದುರ್ಬಲತೆಯ ಕಾರಣದಿಂದ ಮಾಯೆಗೆ ಸಿಕ್ಕಿಬಿದ್ದರು.

* ಅಕ್ಕ ಮಾತ್ರ ಚೆನ್ನಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನನಲ್ಲಿ ಅಚಲರಾಗಿದ್ದಾಳೆ.

2. ಲಕ್ಷ್ಯಾರ್ಥ (ಸಂಕೇತಾರ್ಥ / ಮಾನಸಿಕ ಅರ್ಥ)

ಇಲ್ಲಿ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಹೆಸರುಗಳನ್ನು ಕೇವಲ ಪ್ರತೀಕವಾಗಿ ಕೂಡ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಬಹುದು:

* ನಂದಿದೇವ → ನಂದಿ = ಧನ, ಸಿರಿ → ಸಂಪತ್ತಿನಾಸಕ್ತಿ

* ದಾಸಿಮಯ್ಯ → “ಲಿಂಗದಾಸ” = ಧರ್ಮದ ಹೆಮ್ಮೆ, ಅಹಂಕಾರ

* ಬಸವಣ್ಣ → ಜಾಗರ = ಜವಾಬ್ದಾರಿ, ರಾಜಕೀಯ-ಸಾಮಾಜಿಕ ಹೋರಾಟ

ಹೀಗಾಗಿ, “ಮಗ”, “ಸೀರೆ”, “ತನುಮನಧನ” ಇವುಗಳು ಕೇವಲ ಲೌಕಿಕ ಬಂಧನಗಳ ಸಂಕೇತಗಳು. ಅಂದರೆ — ಕುಟುಂಬ, ಕಾಮ, ಅಹಂಕಾರ–ಸಂಪತ್ತು. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಸಿಕ್ಕಿದರೆ ಯಾರೇ ಆಗಲಿ (ಯಾವ ಶರಣರೂ ಆಗಲಿ) ಮಾಯೆಗೆ ಸಿಕ್ಕಿಬಿಡುತ್ತಾರೆ.

3. ಗಹನಾರ್ಥ (ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ದೃಷ್ಟಿ)

* “ಮಗನ ರಪಣ” → ಮನಸ್ಸು ನಿರಂತರ ಹುಟ್ಟಿಸುವ ಚಿಂತನೆ–ಬಯಕೆ–ಸಂಕಲ್ಪಗಳ ಬಂಧನ.

* “ಸೀರೆಯ ರಪಣ” → ಇಂದ್ರಿಯ–ಸುಖಾಸಕ್ತಿಯ ಬಂಧನ.

* “ತನು–ಮನ–ಧನದ ರಪಣ” → ದೇಹಾಭಿಮಾನ, ಅಹಂಕಾರ, ಸಂಪತ್ತುಗಳ ಬಂಧನ.

ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಮೂವರು (ಅಂದರೆ ಮೂರು ರೀತಿಯ ಆಸಕ್ತಿ) ಮಾಯೆಯ ಮುಂದೆ ಸೋಲುತ್ತವೆ. ಆದರೆ ಶರಣಾಗತಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡು “ಚೆನ್ನಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ”ನಲ್ಲಿ ಲೀನರಾದವನು ಮಾತ್ರ ಮುಕ್ತನಾಗುತ್ತಾನೆ.

ಸಾರಾಂಶ

ಹೀಗಾಗಿ –

* ಬಾಹ್ಯ ಅರ್ಥದಲ್ಲಿ ಇದು ಕೆಲವು ಶರಣರ ದೋಷಗಳನ್ನು ಬಯಲಿಗೆಳೆಯುವ ವಚನ.

* ಸಂಕೇತಾರ್ಥದಲ್ಲಿ ಇದು ಎಲ್ಲ ಸಾಧಕರಿಗೂ ಅನ್ವಯವಾಗುವ ಎಚ್ಚರಿಕೆ: ಮಾಯೆಯ ಮೂರು ಬಲವಾದ ಬಂಧನಗಳಿಂದ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು.

.

.